استاندارد حسابداری شماره 16 تسعیر ارز بخش دوم
شناخت تفاوت تسعیر - نحوه عمل اصلی
15 . بندهای 16 تا 23 این استاندارد، نحوه حسابداری تفاوتهای تسعیر
معاملات ارزی را بیان می‌کند. نحوه عمل مندرج در بندهای مذکور در
مورد تفاوتهای ناشی از کاهش رسمی شدید یا افت قابل ملاحظه در ارزش
ریال به عنوان نحوه عمل اصلی نیز کاربرد دارد. لیکن در مواردی که
در قبال کاهش یا افت یاد شده، حفاظی وجود ندارد و کاهش یا افت
مزبور بدهیهایی را تحت تاثیر قرار دهد که اخیراً به دلیل تحصیل
داراییهای ارزی در حسابها ایجاد شده است و واحد تجاری قادر به‌تسویه
آنها نیست، علاوه بر نحوه عمل اصلی، نحوه عمل مجاز جایگزین مندرج
در بند 25 را نیز می‌توان به‌کار گرفت.
شناخت تفاوت تسعیر - نحوه عمل اصلی
15 . بندهای 16 تا 23 این استاندارد، نحوه حسابداری تفاوتهای تسعیر
معاملات ارزی را بیان می‌کند. نحوه عمل مندرج در بندهای مذکور در
مورد تفاوتهای ناشی از کاهش رسمی شدید یا افت قابل ملاحظه در ارزش
ریال به عنوان نحوه عمل اصلی نیز کاربرد دارد. لیکن در مواردی که
در قبال کاهش یا افت یاد شده، حفاظی وجود ندارد و کاهش یا افت
مزبور بدهیهایی را تحت تاثیر قرار دهد که اخیراً به دلیل تحصیل
داراییهای ارزی در حسابها ایجاد شده است و واحد تجاری قادر به‌تسویه
آنها نیست، علاوه بر نحوه عمل اصلی، نحوه عمل مجاز جایگزین مندرج
در بند 25 را نیز می‌توان به‌کار گرفت.
16 . تفاوتهای ناشی از تسویه یا تسعیر اقلام پولی ارزی واحد تجاری
به نرخهایی متفاوت با نرخهایی که در ثبت اولیه این اقلام یا در
تسعیر این اقلام در صورتهای مالی دوره قبل بکار رفته است، باید به
عنوان درآمد یا هزینه دوره وقوع شناسایی شود. شناخت تفاوتهای تسعیر
مطرح شده در بندهای 19 الی 23 و همچنین تفاوت تسعیر ارزی که طبق
استاندارد حسابداری شماره 13 در قالب مخارج تأمین مالی قابل
احتساب در بهای تمام‌شده دارایی واجد شرایط می‌باشد، از این قاعده
مستثنی است.
17 . چنانچه نرخ تسعیر در فاصله تاریخ انجام معامله و تاریخ
تسویه اقلام پولی مربوط به معاملات ارزی تغییر کند، تفاوت تسعیر
بوجود می آید. اگر معاملات در همان دوره وقوع تسویه شود کلیه
تفاوتهای تسعیر در همان دوره شناسایی می شود، لیکن هر گاه معاملات
در یکی از دوره‌های مالی بعد تسویه شـود، تفـاوت تسعیـر در هر یک از
دوره‌های مالی تـا دوره تسویـه، با توجه به تغییر در نرخهای تسعیر
طی آن دوره‌ها تعیین و شناسایی می شود.
18 . تفاوتهای تسعیر معاملات انجام شده بین یک واحد تجاری
اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن و نیز بین واحدهای تجاری فرعی یک
واحد تجاری اصلی، در صورتهای مالی واحد تجاری همانند تفاوتهای ناشی
از معاملات انجام شده با سایر اشخاص، به عنوان بخشی از سود و زیان
دوره گزارش می شود.
19 . تفاوتهای تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی شرکتهای دولتی
باید در اجرای مفاد ماده 136 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریور
ماه 1366، به حساب اندوخته تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی منظور و
در سرفصل حقوق صاحبان سرمایه طبقه‌بندی شود. چنانچه در پایان دوره
مالی، مانده حساب اندوخته مزبور بدهکار باشد، این مبلغ به سود و
زیان همان دوره منظور می شود. همچنین خالص تفاوتهای تسعیری که
به ترتیب فوق موجب تغییر اندوخته تسعیر طی دوره گردیده است، باید
در صورت سود و زیان جامع دوره منعکس شود.
20 . ماده 136 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریور ماه 1366 مقرر می‌دارد:
” سود و زیان حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی شرکتهای
دولتی، درآمد یا هزینه تلقی نمی گردد. مابه‌التفاوت حاصل از تسعیر
داراییها و بدهیهای مذکور باید در حساب ذخیره تسعیر داراییها و
بدهیهای ارزی منظور شود. در صورتی که در پایان سال مالی، مانده
حساب ذخیره بدهکار باشد، این مبلغ به حساب سود و زیان همان سال
منظور خواهد شد.
تبصره : در صورتی که مانده حساب ذخیره تسعیر داراییها و
بدهیهای ارزی در پایان سال مالی از مبلغ سرمایه ثبت شده شرکت
تجاوز نماید، مبلغ مازاد پس از طی مراحل قانونی قابل انتقال به
حساب سرمایه شرکت می‌باشد.“
با توجه به ضرورت رعایت مفاد ماده فوق توسط شرکتهای دولتی،
به موجب این استاندارد، آن قسمت از تفاوتهای حاصل از تسعیر
داراییها و بدهیهای ارزی شرکتهای دولتی که با استنباط از تبصره
ماده فوق مستقیماً در حساب اندوخته تسعیر ارز تحت سرفصل حقوق
صاحبان سرمایه منظور می‌گردد، در جهت انطباق با الزامات استاندارد
حسابداری شماره 6 با عنوان گزارش عملکرد مالی در صورت سود و زیان
جامع دوره منعکس می شود.
21 . تفاوتهای تسعیر آن گروه از اقلام پولی که ماهیتاً بخشی از
خالص سرمایه‌گذاری در یک واحد مستقل خارجی را تشکیل می دهد، باید
تا زمان واگذاری خالص سرمایه‌گذاری به عنوان حقوق صاحبـان سرمایـه
در ترازنامـه طبقه‌بندی شـود و در صورت سود و زیان جامع انعکاس
یابد.
این تفاوتها باید در زمان واگذاری سرمایه‌گذاری، طبق بند 41 به حساب سود و زیان انباشته منظور شود.
22 . اگرچه سرمایه گذاری در ارزش ویژه واحد مستقل خارجی،
معمولاً از طریق خرید سهام آن انجام می شود ولی ممکن است از طریق
وامهای بلند مدت ومانده تجاری معوق بین شرکتها نیز
سرمایه‌گذاریهایی صورت گیرد. چنانچه تصمیم بر این باشد که تأمین
مالی واحد مستقل خارجی به طرق فوق از نظر دائمی بودن از کلیه
جهات عملی مانند خرید سهام عادی باشد، این مانده‌ها و وامهای بین
شرکتها به عنوان جزئی از خالص سرمایه‌گذاری در آن واحد مستقل خارجی
محسوب می شود. تفاوتهای تسعیر این اقلام پولی تا زمان فروش خالص
سرمایه‌گذاری به عنوان حقوق صاحبان سرمایه در ترازنامه طبقه‌بندی
می شود و در صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد. این تفاوتها در
زمان واگذاری سرمایه‌گذاری طبق بند 41 به حساب سود و زیان انباشته
منظور می شود.
23 . تفاوتهای تسعیر یک بدهی ارزی که به عنوان حفاظ خالص
سرمایه‌گذاری واحد تجاری در یک واحد مستقل خارجی محسوب می شود باید
تا زمان واگذاری خالص سرمایه‌گذاری به عنوان حقوق صاحبان سرمایه
در ترازنامه طبقه‌بندی شود و در صورت سود و زیان جامع انعکاس یابد.
این تفاوتها باید در زمان واگذاری خالص سرمایه‌گذاری طبق بند 41 به
حساب سود و زیان انباشته منظور شود.
شناخت تفاوت تسعیر - نحوه عمل مجاز جایگزین
24 . نحوه عمل اصلی حسابداری تفاوتهای تسعیر مندرج در بند 25، در بند 16 درج شده است.
25 . تفاوتهای تسعیر اقلام ارزی ممکن است در نتیجه کاهش شدید
یا افت قابل ملاحظه در ارزش رسمی ریال باشد به نحوی که عملاً
درمقابل آن حفاظی وجود نداشته باشد و کاهش یا افت مزبور بدهیهایی
را تحت تأثیر قرار دهد که اخیراً و به طور مستقیم در ارتباط با
تحصیل داراییهای ارزی ایجاد شده‌است و واحد تجاری قادر به تسویه
آنها نیست. این تفاوتهای تسعیر باید به مبلغ دفتـری دارایی مربوط
منظـور شـود، به شرط آنکـه مبلغ دفتـری پس از تعدیل،
از اقل بهای جایگزینی و مبلغ قابل بازیافت ناشی از فروش یا کاربرد آن دارایی تجاوز نکند.
26 . در مواردی که واحد تجاری قادر به تسویه بدهی ارزی ناشی از
تحصیل دارایی یا تأمین حفاظ در مقابل آن باشد، تفاوت تسعیر در
مبلغ دفتری دارایی منظور نمی شود. در غیر این صورت، زیان تسعیر
بخشی از مخارجی است که به طور مستقیم قابل انتساب به بهای تمام
شده دارایی می باشد. برای مثال در شرایط کمبود ارز یا کنترل ارز
به وسیله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ممکن است شرکتها حتی
در صورت تمایل و وجود نقدینگی کافی، نتوانند بدهیهای ارزی خود را
تسویه کنند. در چنین حالتی براساس نحوه عمل مجاز جایگزین، بهای
تمام شده دارایی مربوط که اخیراً به صورت ارزی خریداری شده،
عبارت از مبلغی است که واحد تجاری نهایتاً برای تسویه بدهی ارزی
مربوط به ریال باید پرداخت کند.
صورتهای مالی عملیات خارجی
طبقه‌بندی عملیات خارجی
27 . روش مورد استفاده برای تسعیر صورتهای مالی عملیات خارجی،
به رابطه عملیاتی و تأمین مالی بین واحد تجاری گزارشگر و عملیات
خارجی بستگی دارد. به همین منظور، عملیات خارجی به دو بخش ”
عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد تجاری گزارشگر”
و ” واحد مستقل خارجی“ تفکیک می شود.
28 . آن دسته از عملیات خارجی که بخش لاینفک عملیات واحد
تجاری گزارشگر است همانندشاخـه‌ای از عملیات واحد تجاری گزارشگر،
فعالیتهـای تجـاری خـود را انجام می دهد. برای مثال ممکن است این
عملیات خارجی تنها کالاهای دریافتی از واحد تجاری گزارشگر را به
فروش رساند و عواید آن را به واحد تجاری گزارشگر ارسال دارد. در این
موارد، تغییر نرخ تسعیر بین ریال و واحد پول کشور محل انجام عملیات
خارجی بر جریانهای نقدی ناشی از عملیات واحد تجاری گزارشگر تقریباً
اثر آنی دارد. بنابراین، تغییر در نرخ تسعیر به جای تأثیر بر خالص
سرمایه‌گذاری واحد تجاری گزارشگر درآن عملیات خارجی، بر هریک از
اقلام پولی نگهداری شده توسط عملیات خارجی تأثیر می‌گذارد.
29 . برعکس، یک واحد مستقل خارجی کلاً بر حسب واحد پول محل
فعالیت خود وجوه نقد و سایر اقلام پولی را جمع آوری می کند، متحمل
مخارجی می شود، درآمد کسب می کند و ممکن است قرارداد وام منعقد
کند. همچنین ممکن است معاملاتی بر حسب واحدهای پولی به غیر از
واحد پول محل فعالیت خود، از جمله به ریال، انجام دهد. در این
حالت، تغییر در نرخ تسعیر ریال به واحد پول محل فعالیت واحد مستقل
خارجی، اثر مستقیمی بر جریانهای نقدی فعلی یا آتی واحد مستقل
خارجی یا واحد تجاری گزارشگر ندارد و یا اینکه اثر آن بسیار ناچیز
است. تغییر در نرخ تسعیر یاد شده، به جای تأثیر بر هر یک از اقلام
پولی و غیر پولی واحد مستقل خارجی، خالص سرمایه‌گذاری واحد تجاری
گزارشگر در واحد مستقل خارجی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
30 . نشانه‌های تشخیص یک عملیات خارجی به عنوان ” واحد مستقل خارجی“ از جمله شامل موارد زیر است:
الف. فعالیتهای واحد مورد نظر به نحوی انجام می شود که تا حد
قابل ملاحظه‌ای از عملیات واحد تجاری گزارشگر مستقل است، اگرچه
ممکن است واحد تجاری گزارشگر، عملیات آن واحد را کنترل کند،
ب . معاملات با واحد تجاری گزارشگر، بخش کوچکی از فعالیتهای واحد مورد نظر را تشکیل دهد،
ج . فعالیتهای واحد خارجی عمدتـاً از طریق عملیـات آن واحـد یا
از طریق استقراض محلی و نه از طریق واحد تجاری گزارشگر، تأمین
مالی شود،
د . مخارج دستمزد، مواد و سایر اجزای تشکیل دهنده محصولات و
خدمات واحد خارجی عمدتاً با استفاده از واحد پول محلی و نه ریال،
پرداخت یا تسویه شود،
ﻫ . فروش توسط واحد خارجی اساساً برحسب واحد پولی بجز ریال انجام شود، و
و . جریانهای نقدی واحد تجاری گزارشگر از فعالیتهای روزمره واحد
خارجی مجزا باشد و به طور مستقیم تحت تأثیر فعالیتهای واحد خارجی
قرار نگیرد.
اصولاً طبقه‌بندی مناسب هر یک از عملیات را می توان با توجه
به واقعیات مرتبط با نشانه‌های بالا تعیین کرد. در برخی موارد،
تشخیص ” واحد مستقل خارجی“ از ” عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد
تجاری گزارشگر“ به وضوح میسر نیست و طبقه‌بندی مناسب عملیات خارجی
مستلزم اعمال قضاوت است.
هر
چیزی تو دنیا برای خودش بهایی دارد بهای این وبلاگ اجباری نیست ولی خیلی
بی انصافیه اگه نظراتتون را در رابطه با این مطلب یا در باره وبلاگ ابراز
نکنید وعده ی ما قسمت نظرات
