دامنه کاربرد
1 . این استاندارد به نحوه حسابداری سرمایه‌گذاریها و الزامات افشای اطلاعات مربوط می‌پردازد.
2 . حسابداری سرمایه‌گذاری در کلیه واحدهای تجاری باید طبق الزامات
این استاندارد انجام شود. این استاندارد نحوه حسابداری سرمایه‌گذاری
در واحدهای تجاری فرعی و وابسته در صورتهای مالی تلفیقی را تعیین
نمی‌کند لیکن درخصوص نحوه حسابداری سرمایه‌گذاریهای پیشگفته در
صورتهای مالی واحد تجاری اصلی کاربرد دارد مگر در مواردی که در
استانداردهای حسابداری مربوط به سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری
فرعی و وابسته نحوه عمل دیگری تجویز شده باشد.
دامنه کاربرد
1 . این استاندارد به نحوه حسابداری سرمایه‌گذاریها و الزامات افشای اطلاعات مربوط می‌پردازد.
2 . حسابداری سرمایه‌گذاری در کلیه واحدهای تجاری باید طبق الزامات
این استاندارد انجام شود. این استاندارد نحوه حسابداری سرمایه‌گذاری
در واحدهای تجاری فرعی و وابسته در صورتهای مالی تلفیقی را تعیین
نمی‌کند لیکن درخصوص نحوه حسابداری سرمایه‌گذاریهای پیشگفته در
صورتهای مالی واحد تجاری اصلی کاربرد دارد مگر در مواردی که در
استانداردهای حسابداری مربوط به سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری
فرعی و وابسته نحوه عمل دیگری تجویز شده باشد.
3 . موارد زیر در این استاندارد مورد بحث قرار نمی‌گیرد:
الف. مبانی شناخت درآمدهایی که به‌صورت سود تضمین شده، سود سهام
و غیره از سرمایه‌گذاریها عاید می‌شود (رجوع شود به استاندارد
حسابداری شماره 3 با عنوان درآمد عملیاتی).
ب . سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته در صورتهای مالی تلفیقی.
ج . سرمایه‌گذاریهای خاص ازجمله ابزارهای مالی پیچیده.
د . سرمایه‌گذاریهایی که توسط طرحهای مزایای بازنشستگی و مؤسسات بیمه عمر انجام می‌شود.
ﻫ . سرمایه‌گذاری در املاک.
4 . نظر به اینکه یکی از ویژگیهای کلیه سرمایه‌گذاریها، ایجاد
منافع اقتصادی برای واحد سرمایه‌گذار است، نحوه حسابداری مندرج در
این استاندارد عملکرد سرمایه‌گذاری یک واحد سرمایه‌گذار را به نحو
مناسب شناسایی و اندازه‌گیری می‌کند. لذا، این استاندارد، در مورد
کلیه واحدهای تجاری سرمایه‌گذار، صرف نظر از ماهیت، درصد
سرمایه‌گذاری و حجم فعالیت سرمایه‌گذاری آنها، ازجمله شرکتهای
تخصصی سرمایه‌گذاری کاربرد دارد. با این حال، این امر مانع تدوین
رهنمودهای ویژه برای صنایع و گروههای واحدهای تجاری خاص با رعایت
اصول کلی مندرج در این استاندارد نیست.
تعاریف
5 . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است:
* سرمایه‌گذاری : نوعی دارایی است که واحد سرمایه‌گذار برای
افزایش منافع اقتصادی از طریق توزیع منافع (به شکل سود سهام، سود
تضمین شده و اجاره)، افزایش ارزش یا سایر مزایا (مانند مزایای ناشی
از مناسبات تجاری) نگهداری می‌کند.
* سرمایه‌گذاری بلندمدت : به طبقه‌ای از سرمایه‌گذاریها گفته
می‌شود که به قصد استفاده مستمر در فعالیتهای واحد تجاری نگهداری
شود. یک سرمایه‌گذاری هنگامی به عنوان دارایی غیرجاری طبقه‌بندی
می‌شود که قصد نگهداری آن برای مدت طولانی به وضوح قابل اثبات
باشد یا توانایی واگذاری آن توسط سرمایه‌گذار مشمول محدودیتهایی
باشد.
* سرمایه‌گذاری جاری : به طبقه‌ای از سرمایه‌گذاریها گفته می‌شود که سرمایه‌گذاری بلندمدت نباشد.
* سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله در بازار : نوعی سرمایه‌گذاری است
که برای آن بازار فعالی که آزاد و در دسترس است وجود دارد به‌طوری
که از طریق آن بتوان به ارزش بازار یا شاخصی قابل اتکا که
محاسبه ارزش بازار را امکان‌پذیر سازد، دست یافت.
* سود سهمی (یا سهام جایزه) : عبارت است از توزیع سود به شکل
سهم بین صاحبان سهام یک واحد تجاری از محل سود تقسیم نشده یا
اندوخته‌ها که با توجه به اصلاحیه قانون تجارت موکول به تصویب
مجمع عمومی فوق‌العاده است.
* حق تقدم : به موجب ماده 166 اصلاحیه قانون تجارت، حقی است
قابل نقل و انتقال که در زمان خرید سهام جدید توسط صاحبان سهام
واحد تجاری به نسبت سهامی که مالکند به ایشان تعلق می‌گیرد.
* سرمایه‌گذاری در املاک : عبارت از سرمایه‌گذاری در زمین یا
ساختمانی است که عملیات ساخت و توسعه آن به اتمام رسیده و به
جهت ارزش بالقوه‌ای که ازنظر سرمایه‌گذاری دارد و نه به قصد
استفاده توسط واحد تجاری سرمایه‌گذار یا شرکتهای همگروه آن،
نگهداری می‌شود.
6 . اگرچه ویژگی زیربنایی سرمایه‌گذاری این است که با قصد کسب
منافع اقتصادی آتی انجام می‌پذیرد، اما این ویژگی در مورد کلیه
داراییها مصداق دارد. این امر مشکلاتی را در تعریف سرمایه‌گذاری از
نظر مقاصد این استاندارد ایجاد می‌کند زیرا این استاندارد قصد ندارد
سایر داراییهای مورد استفاده واحد تجاری از قبیل داراییهای ثابت
مشهود و موجودی مواد و کالا را دربر گیرد. این مشکل در مواردی که
سرمایه‌گذاری خصوصیاتی مشابه با دیگر داراییها دارد، مضاعف می‌شود.
مثلاً در مواردی که عملیات خرید و فروش سرمایه‌گذاری بخش عمده
فعالیت روزمره یک واحد تجاری را تشکیل می‌دهد، پرتفوی
سرمایه‌گذاریها، مشابه موجودی مواد و کالا در سایر واحدهای تجاری
است.
7 . به هر صورت، در تدوین استاندارد حسابداری برای
سرمایه‌گذاریها، این فرض تلویحی وجود دارد که دارایی طبقه‌بندی شده
به‌عنوان سرمایه‌گذاری، مستلزم نحوه حسابداری متفاوتی از سایر
داراییهاست. این امر به‌نوبه خود حاکی از این است که در ماهیت
سرمایه‌گذاری خصوصیتی وجود دارد که آن را از سایر داراییها متمایز
می‌سازد. ویژگی متمایزکننده سرمایه‌گذاری به عنوان طبقه‌ای از
داراییها، طریقه خاص کسب منافع اقتصادی آن است. این منافع
اقتصادی ممکن است به یکی از اشکال زیر یا هر دوی آنها حاصل شود.
شکل اول دریافتهای ناشی از توزیع منافع، از قبیل سود تضمین شده و
سود سهام است. در مفهومی گسترده‌تر، این شکل دربرگیرنده شرایط
مساعد تجاری است که از طریق یک سرمایه‌گذاری تجاری فراهم می‌آید.
شکل دوم، منفعت سرمایه‌ای است که منعکس‌کننده افزایش در ارزش
مبادلاتی یک سرمایه‌گذاری طی دوره نگهداشت آن توسط واحد تجاری
است. این ویژگی درتعریف سرمایه‌گذاری برای مقاصد این استاندارد
بکار گرفته شده است. اگرچه ارزش سایر داراییها از قبیل ساختمان و
ماشین‌آلات نیز ممکن است طی زمان افزایش یابد، لیکن این اقلام
تنها در مواردی طبق این استاندارد به عنوان سرمایه‌گذاری تلقی
می‌شود که برای این هدف و نه به قصد استفاده در عملیات واحد
تجاری، نگهداری شده باشد.
8 . ممکن است ادعا شود که سرمایه‌گذاری نگهداری شده توسط
معامله‌گران سهام به عنوان موجودی که به قصد کسب سود درجریان عادی
فعالیتهای تجاری آنها صورت گرفته است، در تعریف سرمایه‌گذاری طبق
این استاندارد قرار نمی‌گیرد. لیکن این اعتقاد وجود دارد که دارایی
مورد معامله به شیوه مزبور، همان خصوصیات زیربنایی را داراست که
درصورت نگهداشت توسط یک واحد تجاری دیگر و فروش آن به یک
معامله‌گر سهام و یا خریدار نهایی دیگری دارا می‌بود. بنابراین نحوه
حسابداری سرمایه‌گذاریهای نگهداری شده به‌منظور خرید و فروش توسط
معامله‌گران سهام نیز مطابق این استاندارد است.
9 . تعریف سرمایه‌گذاری طبق این استاندارد تعریفی عام است. با
این حال اضافه می‌شود که تعریف مزبور، شامل اوراق سهام، اوراق
مشارکت با حداقل سود تضمین شده، حق تقدم خرید سهام، کالاها (غیر از
آنهایی که به قصد مصرف یا خرید و فروش، در جریان فعالیتهای عادی
واحد تجاری نگهداری شود) و سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار بانکی
می‌باشد. ضمناً اقلام مزبور کلیه موارد را دربر نمی‌گیرد.
انواع سرمایه‌گذاری
10 . سرمایه‌گذاری ممکن است به اشکال مختلفی صورت گیرد و به
دلایل گوناگونی نگهداری شود. برخی سرمایه‌گذاریها ممکن است در قالب
اسنادی که بیانگر بدهی پولی به دارنده آنهاست، ظاهر بشوند (نظیر
برخی اوراق مشارکت). برخی از این سرمایه‌گذاریها ممکن است متضمن
سود تضمین شده حداقلی باشند. سرمایه‌گذاریها همچنین می‌توانند در
قالب مالکیت سهام یک واحد تجاری دیگر ظاهر شوند. این سرمایه‌گذاریها
بیانگر حقوق مالی است. سایر اشکال سرمایه‌گذاری شامل نگهداری
داراییهای عینی مثل زمین و ساختمان، فلزات گرانبها یا دیگر کالاها
ازجمله آثار هنری است. سرمایه‌گذاریهای مختلف ازنظر سهولت تبدیل
به وجه نقد یا سایر داراییها، میزان داد و ستد و ماهیت بازار مربوط
ویژگیهای متفاوتی از خود بروز می‌دهند.
11 . ماهیت و سطح سرمایه‌گذاری یک واحد تجاری و حجم فعالیت
آن در زمینه خرید، نگهداری و فروش سرمایه‌گذاریها در واحدهای مختلف
فرق می‌کند. برای برخی واحدهای تجاری خصوصاً واحدهایی که در
بخشهای خاص خدمات مالی فعالیت دارند، فعالیت سرمایه‌گذاری بخش
عمده عملیات واحد تجاری را تشکیل می‌دهد و عملکرد آن در زمینه
سرمایه‌گذاری به میزان قابل ملاحظه‌ای برنتایج عملیات آن تأثیر
می‌گذارد. برخی واحدهای تجاری ازقبیل شرکتهای تخصصی سرمایه‌گذاری
صرفاً در زمینه نگهداری و مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذاری در بلندمدت
فعالیت می‌کنند تا برای صاحبان سرمایه خود درآمد یا رشد سرمایه
فراهم آورند. برای سایر واحدهای تجاری، سرمایه‌گذاری ممکن است به
عنوان یک منبع وجوه مازاد نگهداری شود و بخشی از فعالیت مدیریت
وجوه نقد آن را تشکیل دهد. همچنین یک واحد تجاری ممکن است
به‌منظور اعمال نفوذ قابل ملاحظه یا اعمال کنترل برسیاستهای مالی و
عملیاتی واحد تجاری دیگر، در سهام آن سرمایه‌گذاری کند. بعلاوه
سرمایه‌گذاری ممکن است به‌منظور تحکیم رابطه تجاری یا دستیابی به
یک مزیت تجاری نگهداری شود.
12 . برای برخی سرمایه‌گذاریها، بازار فعالی وجود دارد که
برمبنای آن، می‌توان ارزش بازار سرمایه‌گذاری را تعیین کرد. برای
این سرمایه‌گذاریها، ارزش بازار شاخص ارزش منصفانه سرمایه‌گذاری
است. در مورد سایر سرمایه‌گذاریها، بازار فعالی وجود ندارد و برای
تعیین ارزش منصفانه از طرق دیگری استفاده می‌شود.
طبقه‌بندی سرمایه‌گذاریها
13 . آن گـروه از واحدهای تجـاری که طبق الزامات استاندارد حسابداری شمـاره 14 با عنوان
” نحوه ارائه داراییهای جاری و بدهیهای جاری”، داراییهای جاری
و غیرجاری را در صورتهای مالی خود تفکیک می‌کنند باید
سرمایه‌گذاریهای جاری را به عنوان دارایی جاری و سرمایه‌گذاریهای
بلندمدت را به عنوان دارایی غیرجاری منعکس کنند.
14 . آن گروه از واحدهای تجاری که طبق استانداردهای حسابداری
خاص یا مفاد قوانین آمره داراییهای جاری و غیرجاری را در ترازنامه
تفکیک نمی‌کنند باید به منظور تعیین مبلغ دفتری سرمایه‌گذاریها، بین
آنها تمایز قائل شوند و مبلغ دفتری سرمایه‌گذاریها را مطابق با
بندهای 29 تا 38 تعیین کنند.
15 . براساس تعریف سرمایه‌گذاری بلندمدت مندرج در بند 5،
سرمایه‌گذاری فقط زمانی به عنوان بلندمدت طبقه‌بندی می‌شود که قصد
نگهداری آن برای مدت طولانی به وضوح قابل اثبات باشد یا اینکه در
عمل محدودیتهایی در توانایی واگذاری آن توسط واحد تجاری وجود
داشته باشد. این اصل صرف نظر از اینکه سرمایه‌گذاری مورد نظر
سریع‌المعامله در بازار باشد یا نباشد، مصداق دارد. بنابراین
سرمایه‌گذاری بلندمدت مشتمل‌بر موارد زیر است:
الف. سرمایه‌گذاری در واحد تجاری فرعی و وابسته یا تسهیلات بلندمدت اعطایی
به این واحدها.
ب . سرمایه‌گذاریهایی که اساساً جهت حفظ، تسهیل و گسترش فعالیت
یا روابط تجاری موجود انجام شده است (این سرمایه‌گذاریها اصطلاحاً
سرمایه‌گذاریهای تجاری نام گرفته است).
ج . سرمایه‌گذاریهایی را که نمی‌توان واگذار کرد، یا بدون تأثیر عمده برفعالیتهای واحد تجاری قابل واگذاری نیست.
د . سرمایه‌گذاریهایی که با قصد استفاده مستمر توسط واحد تجاری
نگهداری می‌شود و هدف آن نگهداری پرتفویی از سرمایه‌گذاریها جهت
تأمین درآمد و یا رشد سرمایه برای صاحبان سرمایه واحد تجاری است.
16 . تنها در شرایطی که معیارهای پیشگفته احراز شود،
سرمایه‌گذاری را می‌توان بلندمدت تلقی کرد. این واقعیت که یک
سرمایه‌گذاری برای مدت نسبتاً طولانی نگهداری شده است، لزوماً به
معنای بلندمدت بودن سرمایه‌گذاری نیست. در سایر موارد که معیارهای
مزبور احراز نگردد، سرمایه‌گذاری (اعم از سریع‌المعامله در بازار یا
سایر) به عنوان سرمایه‌گذاری جاری طبقه‌بندی می‌شود.
17 . تعریف سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله در بازار، دربرگیرنده دو
شرط اصلی است. اول وجود بازاری فعال که آزاد و قابل دسترس باشد و
دوم اینکه قیمتهای معاملاتی درچنین بازاری معلوم باشد و علنی
اعلام شود. بعلاوه قیمت اعلام شده باید به گونه‌ای قابل اتکا
بیانگر قیمتی باشد که بتوان براساس آن معامله کرد. درصورت تحقق
این شرایط، سرمایه‌گذاری یک ”سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله در بازار“
است. در عمل مفهوم عبارت ” سریع‌المعامله در بازار“ ممکن است برای
واحدهای تجاری مختلف یکسان نباشد. بنابراین به دلیل تفاوت در
میزان دسترسی به بازار و در دسترس بودن قیمتهای اعلام شده، یک
سرمایه‌گذاری که هنگام نگهداری توسط برخی مؤسسات خدمات مالی
خاص، سریع‌المعامله در بازار تلقی شود، ممکن است برای دیگر واحدهای
تجاری این‌چنین نباشد.
18 . سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله در بازار را، هم می‌توان به
عنوان سرمایه‌گذاری جاری طبقه‌بندی کرد و هم در موارد مندرج در بند
15 آن را سرمایه‌گذاری بلندمدت تلقی کرد.
19 . برخی از واحدهای تجاری ممکن است به موجب استانداردهای
حسابداری خاص یا مفاد قوانین آمره، ترازنامه خود را مطابق فرم
ازپیش تعیین شده‌ای که بین داراییهای جاری و غیرجاری تمایزی
قائل نمی‌شود، تهیه کنند. بسیاری از واحدهای تجاری، نظیر بانکها و
شرکتهای بیمه که در رشته‌های مالی فعالیت می‌کنند، هرچند ممکن است
قصد واگذاری داراییهایشان را طی عملیات جاری نداشته باشند، با این
حال معمولاً بسیاری از سرمایه‌گذاریهای خود را به عنوان منابعی تلقی
می‌کنند که درصورت لزوم، می‌توان آنها را جهت عملیات جاری بکار
گرفت. با این حال این واحدهای تجاری ممکن است دارای
سرمایه‌گذاریهایی باشند که علی‌الاصول سرمایه‌گذاری بلندمدت تلقی
شود. بنابراین بسیاری از این واحدهای تجاری در تجزیه و تحلیل
سرمایه‌گذاریهای خود و انتساب مبلغ دفتری به آنها، خصوصیات
سرمایه‌گذاری را از نظر جاری یا بلندمدت بودن، مبنای کار قرار
می‌دهند.
هر
چیزی تو دنیا برای خودش بهایی دارد بهای این وبلاگ اجباری نیست ولی خیلی
بی انصافیه اگه نظراتتون را در رابطه با این مطلب یا در باره وبلاگ ابراز
نکنید وعده ی ما قسمت نظرات
مرسی از شما
ممنون لطف کردید.