استاندارد حسابداری شماره 15 حسابداری سرمایه‌گذاریها - بخش سوم
حسابداری سرمایه‌گذاریها
تغییر مبلغ دفتری سرمایه‌گذاریها
39 . هرگاه سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله‌ای که به عنوان دارایی
جاری نگهداری شده است، به ارزش بازار منعکس شود، هر گونه افزایش
یا کاهش در مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری باید به عنوان درآمد یا هزینه
شناسایی شود.
40 . هرگاه سایر سرمایه‌گذاریهای جاری (یعنی غیر از
سریع‌المعامله در بازار) به خالص ارزش فروش منعکس شود، هرگونه
افزایش و کاهش مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری باید به‌عنوان درآمد یا
هزینه شناسایی شود.
حسابداری سرمایه‌گذاریها
تغییر مبلغ دفتری سرمایه‌گذاریها
39 . هرگاه سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله‌ای که به عنوان دارایی
جاری نگهداری شده است، به ارزش بازار منعکس شود، هر گونه افزایش
یا کاهش در مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری باید به عنوان درآمد یا هزینه
شناسایی شود.
40 . هرگاه سایر سرمایه‌گذاریهای جاری (یعنی غیر از
سریع‌المعامله در بازار) به خالص ارزش فروش منعکس شود، هرگونه
افزایش و کاهش مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری باید به‌عنوان درآمد یا
هزینه شناسایی شود.
41 . هرگاه سرمایه‌گذاری بلندمدت به مبلغ تجدید ارزیابی ثبت
شود، نحوه حسابداری آن باید طبق استاندارد حسابداری شماره 11 با
عنوان ”حسابداری داراییهای ثابت مشهود“ باشد. افزایش مبلغ دفتری
سرمایه‌گذاری بلندمدت درنتیجه تجدید ارزیابی باید به عنوان مازاد
تجدید ارزیابی ثبت و در ترازنامه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان
سرمایه منعکس شود. هرگاه افزایش مزبور عکس یک کاهش قبلی ناشی از
تجدید ارزیابی باشد که به عنوان هزینه شناسایی شده است، این
افزایش باید تا میزان هزینه شناسایی شده در رابطه با همان دارایی
به عنوان درآمد شناسایی شود. کاهش مبلغ دفتری یک قلم سرمایه‌گذاری
بلندمدت در نتیجه تجدید ارزیابی باید به عنوان هزینه شناسایی شود.
چنانچه کاهش مزبور عکس یک افزایش قبلی ناشی از تجدید ارزیابی باشد
که به حساب مازاد تجدید ارزیابی منظور شده است، دراین‌صورت این
کاهش باید تا میزان مازاد تجدید ارزیابی مربوط به همان
سرمایه‌گذاری به حساب مازاد تجدید ارزیابی بدهکار گردد و باقیمانده
به عنوان هزینه شناسایی شود.
42 . باتوجه به مفهوم تحقق که عبارت است از الزام به اینکه
درآمد مستند به دریافت وجه نقد (یا دارایی دیگری که با قطعیت
معقول انتظار تبدیل آن به وجه نقد وجود دارد) شده باشد و یا با
انتظار قریب به یقین مستند شود، مازاد تجدید ارزیابی مذکور در بند 41،
درآمد تحقق نیافته تلقی می‌گردد. بنابراین افزایش سرمایه به‌طور
مستقیم از محل مازاد مزبور مجازنیست و تنها در زمان تحقق، طبق بند
45 به حساب سود و زیان انباشته منتقل می‌شود.
43 . دریافت سود سهمی (یا سهام جایزه) موجب تغییر در مبلغ
دفتری سرمایه‌گذاری نمی‌شود بلکه به منظور تعیین مبلغ دفتری هر
سهم، مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری باید به تعداد کل سهام موجود بعد از
دریافت سود سهمی تقسیم شود.
44 . دریافت سود سهمی یا سهام جایزه منجر به ورود وجه نقد یا
داراییهای دیگر به واحد تجاری سرمایه‌گذار نمی‌شود. به بیان دیگر
واحد تجاری سرمایه‌گذار با دریافت سود سهمی چیزی جز آنچه داشته
است، تحصیل نمی‌کند. به همین دلیل در زمان دریافت سود سهمی
نمی‌توان درآمد سرمایه‌گذاری را شناسایی کرد و یا بهای تمام‌شده
سرمایه‌گذاری را افزایش داد. دریافت سود سهمی تنها باعث افزایش
تعداد سهام در سرمایه‌گذاری مربوط و در نتیجه کاهش مبلغ دفتری هر
سهم موجود می‌شود. از سوی دیگر، تقسیم سود به شکل نقد و سپس افزایش
سرمایه از محل مطالبات سهامداران با تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده
در تعریف سود سهمی طبق این استاندارد قرار نمی‌گیرد، ضمن اینکه به
موجب اصلاحیه قانون تجارت، واحد سرمایه‌گذار حق مطالبه سود سهام
نقدی را دارد و تنها در صورت تمایل، این حق را در قبال کسب سهام
جدید واگذار می‌کند که این امر به منزله دریافت سود سهام و پرداخت
مجدد آن در قبال سهام جدید است. بدین ترتیب سود سهام نقدی مزبور
با رعایت الزامات این استاندارد و استاندارد حسابداری شماره 3
با عنوان درآمد عملیاتی شناسایی می‌شود.
واگذاری سرمایه‌گذاریها
45 . هرگاه یک سرمایه‌گذاری واگذار شود، تفاوت عواید حاصل از
واگذاری و مبلغ دفتری باید به عنوان درآمد یا هزینه شناسایی شود. در
مورد سرمایه‌گذاریهای جاری که به خالص ارزش فروش یا ارزش بازار
ثبت شده و سرمایه‌گذاریهای بلندمدتی که به مبلغ تجدید ارزیابی
انعکاس یافته است، سود یا زیان واگذاری باید نسبت به آخرین مبلغ
دفتری و در مورد سرمایه گذاریهای جاری سریع‌المعامله که براساس
پرتفوی سرمایه‌گذاری به اقل بهای تمام‌شده و خالص ارزش فروش
نشان داده می‌شود، سود یا زیان واگذاری باید نسبت به بهای
تمام‌شده تعیین شود. در مورد سرمایه‌گذاریهایی که به عنوان دارایی
جاری نگهداری شده است، تفاوت ناشی از واگذاری باید به عنوان درآمد
یا هزینه سرمایه‌گذاری و در مورد سرمایه‌گذاریهای بلندمدت، تفاوت
مذکور باید به عنوان سود یا زیان واگذاری شناسایی شود. هر گونه خالص
مازاد ناشی از تجدید ارزیابی یک سرمایه‌گذاری که قبلاً در حساب مازاد
تجدید ارزیابی منظور و در آن نگهداری شده است، باید به عنوان تغییر
در اجزای حقوق صاحبان سرمایه، به بستانکار حساب سود و زیان
انباشته منظور شود.
46 . هرگاه تنها بخشی از مجموع یک سرمایه‌گذاری خاص واحد
تجاری که به بهای تمام شده منعکس شده است، واگذار شود، مبلغ
دفتری برمبنای میانگین بهای تمام شده مجموع سرمایه‌گذاری محاسبه
خواهد شد.
47 . در مواردی که حق تقدم خرید سهام توسط واحد تجاری
سرمایه‌گذار به فروش می‌رسد مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری مربوط پس از
کسر مبلغ اسمی سهام موجود به نسبت تعداد بین حق تقدم و سهام
موجود تسهیم می‌شود.
48 . هرگونه سود تضمین شده و یا سود سهام ممتاز تعلق گرفته و
دریافت نشده مندرج در عواید حاصل از فروش به طور جداگانه به حساب
گرفته خواهد شد.
تغییر طبقه‌بندی سرمایه‌گذاریها
49 . تغییر طبقه‌بندی سرمایه‌گذاریهای بلندمدت به جاری باید براساس یکی از دو مبنای زیر صورت گیرد:
الف . به اقل بهای تمام‌شده و مبلغ دفتری، چنانچه
سرمایه‌گذاریهای جاری به روش اقل بهای تمام‌شده و خالص ارزش
فروش منعکس می‌شود. اگر سرمایه‌گذاریهای مزبور قبلاً تجدید ارزیابی
شده است هر گونه باقیمانده مازاد تجدید ارزیابی مربوط باید هنگام
تغییر طبقه‌بندی از حساب سرمایه‌گذاری برگشت داده شود، یا
ب . به مبلغ دفتری، چنانچه سرمایه‌گذاریهای جاری به ارزش
بازار یا خالص ارزش فروش منعکس می‌شود. در مواردی که تغییرات در
ارزش بازار سرمایه‌گذاریهای جاری به سود و زیان منظور می‌شود باید هر
گونه باقیمانده مازاد تجدید ارزیابی مربوط را به حساب سود و زیان
انباشته منتقل کرد.
50 . تغییر طبقه‌بندی سرمایه‌گذاریهای جاری به بلندمدت باید به
اقل بهای تمام‌شده و خالص ارزش فروش، یا چنانچه قبلاً به ارزش
بازار (یا خالص ارزش فروش) ثبت شده است به این ارزش انتقال
یابد.
51 . در شرایط خاص، باتوجه به معیارهای ذکر شده در بند 15،
ممکن است تغییر طبقه‌بندی یک سرمایه‌گذاری که ابتدا به عنوان
دارایی جاری تحصیل شده، مناسب باشد. برعکس، ممکن است شرایط
مندرج در بند 15 ازبین برود و نیاز به تغییر طبقه‌بندی بوجود آید. در
این صورت نحوه حسابداری تغییر طبقه‌بندی طبق بندهای 49 و 50 است.
52 . در کلیه موارد، تصمیم به انتقال یک سرمایه‌گذاری بین
طبقات جاری و بلندمدت، باید به طور رسمی در سوابق داخلی واحد تجاری
مستند شود. این مستندسازی باید تاریخ مؤثر انتقال را مشخص کند.
صورت سود و زیان
53 . علاوه بر موارد ذکر شده در بندهای بالا، اقلام زیر باید به سود و زیان منظور شود:
الف . هرگونه هزینه ناشی از کاهش خالص ارزش فروش
سرمایه‌گذاریهای کوتاه‌مدتی که به اقل بهای تمام شده و خالص
ارزش فروش ارزیابی می‌شود،
ب . هرگونه هزینه کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاریهای بلندمدتی که به روش بهای تمام شده ارزیابی می‌شود، و
ج . هرگونه برگشت کاهشهای قبلی موارد ” الف “ و ” ب “ با توجه به تغییر در شرایط.
54 . سود نگهداری مربوط به اوراق سریع‌المعامله در بازار که به
عنوان دارایی جاری نگهداری شده و به روش ارزش بازار ارزیابی
می‌شود، منعکس‌کننده افزایش در ارزش بازار طی دوره است و درآمد
تحقق یافته می‌باشد. بنابراین درآمد مزبور در سود و زیان به عنوان
درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری طی دوره منظور می‌شود. هرگونه کاهش در
ارزش بازار طی دوره نیز به عنوان هزینه شناسایی می‌شود.
55 . در مورد سایر سرمایه‌گذاریهای جاری، هرگاه خالص ارزش فروش
کمتر از بهای تمام شده گردد، برای زیان مربوط، ذخیره ایجاد می‌شود.
به گونه‌ای مشابه برای کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاریهای
بلندمدت، ذخیره ایجاد می‌گردد. ذخایر مزبور درصورتی‌که به‌دلیل تغییر
در شرایط مورد نیاز نباشد، برگشت می‌شود.
56 . هرگاه سرمایه‌گذاری بلندمدت به مبلغ تجدید ارزیابی ثبت
شده باشد هرگونه کاهش در ارزش نسبت به مبلغ تجدید ارزیابی
اندازه‌گیری می‌شود. نحوه به حساب گرفتن این مبالغ طبق استاندارد
حسابداری شماره 11 با عنوان حسابداری داراییهای ثابت مشهود خواهد
بود.
مؤسسات تخصصی سرمایه‌گذاری
57 . مؤسسات تخصصی سرمایه‌گذاری که از توزیع سود حاصل از
واگذاری سرمایه‌گذاری منع شده‌اند، باید سود یا زیان حاصل از
واگذاری سرمایه‌گذاری و نیز تغییرات ارزش سرمایه‌گذاریها را که طبق
الزامات این استاندارد به سود و زیان منظور می‌شود، نخست درصورت سود
و زیان منعکس و سپس از طریق تخصیص سود به حساب اندوخته‌های
غیرقابل تقسیم منتقل کنند.
افشـا
58 . اطلاعات زیر باید در صورتهای مالی افشا شود:
الف . رویه‌های حسابداری مورد استفاده برای سرمایه‌گذاریها مشتمل بر نحوه حسابداری تغییرات مبلغ دفتری،
ب . مبلغ سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله در بازار که به عنوان دارایی جاری نگهداری شده است،
ج . مبلغ درآمد حاصل از سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله در بازار
که به عنوان دارایی جاری نگهداری و به روش ارزش بازار ارزیابی
شده است، شامل درآمد حاصل از تغییر در ارزش بازار و تفکیک جداگانه
سود و زیان ناشی از انتقال سرمایه‌گذاری بین جاری و بلندمدت،
د . ارزش بازار سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله در بازار که به
عنوان دارایی جاری نگهداری شده و به روش اقل بهای تمام‌شده و
خالص ارزش فروش ارزیابی شده است،
ﻫ . ارزش بازار سرمایه‌گذاریهای سریع‌المعامله در بازار که به عنوان دارایی غیرجاری نگهداری شده است،
و . مبلغ هر گونه سود یا زیان ناشی از واگذاری سرمایه‌گذاریهای بلندمدت،
ز . مبلغ هرگونه ذخیره برای کاهش دائمی در ارزش سرمایه‌گذاریهای بلندمدت،
ح . محدودیتهای قابل توجه در رابطه با امکان تبدیل سرمایه‌گذاریها به نقد یا وصول درآمد و عواید واگذاری آنها، و
ط . در مورد مؤسساتی که فعالیت عمده آنها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است، صورت تحلیلی پرتفوی سرمایه‌گذاری.
59 . در صورتهای مالی، رویه‌های حسابداری مورد استفاده برای
سرمایه‌گذاری افشا می‌شود به گونه‌ای که مبانی ارزیابی و شرایطی
که در آن هریک از رویه‌ها اعمال شده، به وضوح مشخص شده باشد.
افشای مزبور شامل رویه‌های مربوط به نحوه حسابداری تغییرات مبلغ
دفتری سرمایه‌گذاریها نیز می‌باشد.
60 . برای درک صورتهای مالی، بویژه صورت سود و زیان، افشای
میزان تأثیر عملکرد سرمایه‌گذاری برنتایج عملیات واحد تجاری طی
دوره از اهمیت برخوردار است. این امر، مقایسه با سالهای قبل و
واحدهای تجاری دیگر را تسهیل می‌کند. براین اساس، درصورت اهمیت،
مبلغ سرمایه‌گذاری سریع‌المعامله در بازار که به عنوان دارایی جاری
نگهداری شده، همراه با درآمد حاصل از آنها و در صورت استفاده از
روش ارزش بازار درآمد ناشی از تغییرات در ارزش بازار آنها، جداگانه
افشا می‌شود.
تاریخ اجرا
61 . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهای مالی که دوره
مالی آنها از تاریخ 1/1/1380 و بعد از آن شروع می‌شود،
لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
62 . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی
حسابداری شماره 25 با عنوان حسابداری سرمایه‌گذاریها نیز رعایت
می‌شود.
هر
چیزی تو دنیا برای خودش بهایی دارد بهای این وبلاگ اجباری نیست ولی خیلی
بی انصافیه اگه نظراتتون را در رابطه با این مطلب یا در باره وبلاگ ابراز
نکنید وعده ی ما قسمت نظرات
