استاندارد حسابداری شماره 7 گزارش عملکرد مالی-بخش اول
مقدمـه
1 . هدف این استاندارد ملزم کردن واحدهای تجاری به انعکاس مشخص و
بارز برخی عناصر عملکرد مالی است تا به درک استفاده‌کنندگان
صورتهای مالی از عملکرد مالی واحد تجاری طی یک دوره کمک کند و
مبنایی جهت ارزیابی عملکرد مالی و جریانهای نقدی آتی برای آنها
فراهم آورد.
تعاریف
2 . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است:
* فعالیتهای عادی: فعالیتهای معمول، تکرار شونده یا منظم واحد
تجاری (فعالیتهای تجاری) و همچنین فعالیتهای مرتبطی است که به
تبعیت و در جهت پیشبرد فعالیتهای فوق یا درنتیجه آنها توسط واحد
تجاری انجام می‌شود. چنانچه وقوع برخی رویدادها، صرف نظر از ماهیت
غیر معمول یا تناوب آن، در محیط حاکم بر عملیات واحد تجاری (اعم از
اقتصادی، مقرراتی، جغرافیایی و غیره) مورد انتظار باشد، آثار آنها بر
عملیات واحد تجاری در زمره فعالیتهای عادی تلقی می‌شود.
* اقلام استثنایی: اقلامی با اهمیت است که منشأ آن رویدادها یا
معاملاتی می‌باشد که در چارچوب فعالیتهای عادی شرکت واقع می‌گردد و
به منظور ارائـه تصویری مطلوب، افشای جداگانه آنها، منفرداً یا در
صورت تشابه نوع، در مجموع، به لحاظ استثنایی بودن ماهیت یا وقوع
ضرورت می‌یابد.
* اقلام غیر مترقبه: اقلامی با اهمیت و بسیار غیر معمول است
که منشأ آن رویدادهایی خارج از فعالیتهای عادی شرکت می‌باشد و
انتظار نمی‌رود به طور مکرر یا منظم واقع شود.
* تعدیلات سنواتی: تعدیلاتی با اهمیت است که به سنوات قبل
مربوط می‌شود و از تغییر در رویه حسابداری یا اصلاح اشتباه ناشی
می‌گردد. تعدیلات سنواتی، اصلاحات تکرار شونده معمول و تعدیل
براوردهای انجام شده در سنوات قبل را شامل نمی‌شود.
* یک بخش از واحد تجاری: جزئی از عملیات واحد تجاری یا گروه که
اهمیت نسبی دارد و به طور جداگانه قابل شناسایی است و فعالیتها،
داراییها و نتایج مربوط به آن را بتوان به وضوح از بقیه
فعالیتهای واحد تجاری تمیز داد. یک بخش از واحد تجاری معمولاً خطوط
تولید یا بازارهای جداگانه خاص خود را دارد و ممکن است یک قسمت
تجاری یا جغرافیایی (به شرح مندرج در استاندارد حسابداری شماره 25
باعنوان ” گزارشگری برحسب قسمتهای مختلف“ ) یا کوچکتر از آن باشد.
اجزای عملکرد مالی
3 . کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده باید در صورت سود و
زیان یا صورت سود و زیان جامع منعکس شود. درآمدها و هزینه‌ها تنها در
مواردی درصورت سود و زیان دوره انعکاس نمی‌یابد که به موجب
استانداردهای حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور
می‌شود.
4 . بخشهای متعدد فعالیتهای واحد تجاری دارای ویژگیهای بارزی
است که از نظر ثبات، مخاطره و قابلیت پیش‌بینی باهم متفاوت است و
این امر افشای جداگانه اجزای تشکیل‌دهنده عملکرد مالی را در صورت
سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ایجاب می‌کند. افشای جداگانه
این اجزا با هدف تسهیل درک عملکرد مالی یک دوره و کمک به
استفاده‌کنندگان صورتهای مالی به‌منظور تصمیم‌گیری در مورد میزان
اتکا به نتایج دوره‌های قبل جهت ارزیابی نتایج بالقوه دوره‌های
آتی صورت می‌گیرد. بنابراین افشای جداگانه اجزای مذکور، صرف‌نظر از
ماهیت در صورتی ضرورت دارد که برای ارزیابی بعضی از جنبه‌های
عملکرد مالی حائز اهمیت باشد.
صورت سود و زیان جامع
5 . صورت سود و زیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی، باید
کل درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی دوره را که قابل انتساب
به‌صاحبان سرمایه است، به تفکیک اجزای تشکیل‌دهنده آنها نشان دهد.
6 . هدف از تهیه صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع،
ارائه کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی یک دوره مالی
می‌باشد. تمرکز اصلی صورت سود و زیان دوره بردرآمدها و هزینه‌های
عملیاتی است. درآمدها و هزینه‌ها تنها در مواردی در صورت سود و زیان
منعکس نمی‌شود که به طور مشخص به موجب استانداردهای حسابداری
مستقیماً به حساب‌حقوق صاحبان سرمایه منظور شود. از آنجایی که جهت
تصمیم‌گیری اقتصادی استفاده‌کنندگان صورتهای مالی، آگاهی از کلیه
جنبه‌های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد، لازم است
کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه
قرار گیرد. بدین‌لحاظ همان‌گونه که در مفاهیم نظری گزارشگری مالی
مقرر شده، تهیه و ارائـه یک صورت مالی اساسی جدید با عنوان ”
صورت سود و زیان جامع“ لازم است تا میزان افزایش یا کاهش حقوق
صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه‌های مختلف دوره نشان داده
شود.
7 . صورت سود و زیان جامع به طرق زیر به اهداف گزارشگری مالی کمک می‌کند:
الف . ترکیب اطلاعات مربوط به جنبه عملیاتی عملکرد و موارد مرتبط با آن با سایر جنبه‌های عملکرد مالی واحد تجاری.
ب . ارائه اطلاعاتی که همراه با اطلاعات مندرج در سایر
صورتهای مالی اساسی، برای ارزیابی بازده سرمایه‌گذاری در یک واحد
تجاری مفید واقع شود.
8 . صورت سود و زیان جامع باید موارد زیر را به ترتیب نشان دهد:
الف . سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان.
ب . سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده به تفکیک.
ج . تعدیلات سنواتی.
9 . از آنجا که صورت سود و زیان جامع دربرگیرنده کلیه درآمدها و
هزینه‌های شناسایی شده، اعم از تحقق یافته و تحقق نیافته است، سود
یا زیان خالص دوره مالی به عنوان اولین قلم در صورت سود و زیان
جامع انعکاس می‌یابد. این بدان معنی است که صورت سود و زیان
دوره، یکی از اقلام صورت سود و زیان جامع را به تفصیل نشان
می‌دهد و سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده، به‌طور جداگانه در
صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد.
10 . سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده شامل موارد زیر است:
الف . درآمدها و هزینه‌های تحقق نیافته ناشی از تغییرات ارزش
داراییها و بدهیهایی که اساساً به منظور قادر ساختن واحد تجاری به
انجام عملیات به نحو مستمر نگهداری می‌شـود و به موجب استانداردهای
حسابداری مربوط مستقیماً به حقـوق صاحبـان سرمایـه منظـور می‌شود
(از قبیل درآمدهـا و هزینه‌های ناشی از تجـدیـد ارزیابی داراییهای
ثابت مشهود).
ب . درآمدها و هزینه‌هایی که طبق استانداردهای حسابداری به
استناد قوانین آمره مستقیماً در حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌شود (از
قبیل مابه‌التفاوتهای حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی موضوع
ماده 136 قانون محاسبات عمومی).
11 . موارد مندرج در ردیفهای الف و ب بند 8 ، سود یا زیان جامع
سال را تشکیل می‌دهد. تعدیلات سنواتی (مشتمل‌بر آثار انباشته تغییر
در رویه‌های حسابداری و اصلاح اشتباه) حسب مورد از سود یا زیان
جامع سال کسر یا به آن اضافه می‌شود تا سود یا زیان جامع شناسایی
شده در فاصله تاریخ صورتهای مالی دوره قبل و پایان دوره مالی
جاری به‌دست آید.
12 . نظر به اینکه صورت سود و زیان جامع دربرگیرنده کلیه
درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی دوره ازجمله درآمدها و
هزینه‌های تحقق نیافته است، تحقق بعدی اقلام اخیرالذکر منجر به
گزارش مجدد آنها در صورت سود و زیان نمی‌شود. در نتیجه، هرگاه
تغییری در ارزش یک دارایی ایجاد شود یا آن دارایی به فروش رسد،
سود یا زیان گزارش شده معادل تفاوت ارزش جدید یا عواید فروش
دارایی و آخرین مبلغ دفتری آن است. برای مثال درآمد تحقق نیافته
ناشی از تجدید ارزیابی یک دارایی ثابت مشهود درصورت سود و زیان
جامع دوره تجدید ارزیابی انعکاس می‌یابد. تحقق تمام یا بخشی از
درآمد مزبور به هنگام فروش دارایی در دوره‌های بعدی، درآمد آن
دوره محسوب نمی‌شود بلکه مبین درآمدی است که قبلاً تا زمان تجدید
ارزیابی شناسایی شده است.
13 . هرگاه اجزای صورت سود و زیان جامع محدود به سود یا زیان
خالص دوره و تعدیلات سنواتی باشد، ارائـه صورت سود و زیان جامع
ضرورتی ندارد. در چنین حالتی باید در یادداشتی ذیل صورت سود و زیان
دوره، عدم لزوم ارائـه صورت سود و زیان جامع افشا شود.
14 . در موارد مذکور سود یا زیان خالص دوره مندرج در صورت سود و
زیان و نیز تعدیلات سنواتی مندرج در گردش حساب سود (زیان) انباشته
توأماً اطلاعات کافی در مورد کل درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده
طی دوره ارائه می‌دهد. در چنین حالتی ارائـه یادداشتی ذیل صورت
سود و زیان به شرح زیر کفایت می‌کند : ” از آنجا که اجزای سود و
زیان جامع محدود به سود (زیان) دوره و تعدیلات سنواتی است، صورت
سود و زیان جامع ارائه نشده است“.
